Wilka trzeba chronić – uznali naukowcy, leśnicy i myśliwi, uczestnicy konferencji „Przyszłość wilka w Polsce” w Senacie. Każda z tych grup ma jednak inną wizję ochrony. Eksperci zgodzili się, że w Polsce nie ma jednolitego systemu monitoringu populacji wilka.
W Polsce żyje obecnie ok. tysiąca wilków – to najwięcej od momentu zakończenia II wojny światowej. Ochroną na terenie całego kraju objęto je w 1998 r. – powiedział na czwartkowej konferencji zorganizowanej przez senacką komisję środowiska dr hab. Krzysztof Schmidt z Instytutu Biologii Ssaków (IBS) PAN w Białowieży. Dodał, że ok. 2005 r. wilki żyły głównie na wschodzie kraju i w Karpatach. Obecnie trwa ich ekspansja na zachodzie i w północnej części Polski.
Zdaniem ekspertów w Polsce jest miejsce dla 1400-1500 wilków.
Aby skutecznie chronić wilka, potrzebny jest jednolity system monitoringu i zbierania danych na temat populacji – podkreślali uczestnicy konferencji: naukowcy, leśnicy i myśliwi.
„Z całą pewnością potrzebny jest nam monitoring, właściwe zasady i sposób jego prowadzenia. Nie jest to coś, czym mógłbym się pochwalić i powiedzieć, że wygląda to jak docelowy model, który pozwoliłby właściwie szacować wielkość populacji i przewidywać jej trendy” – przyznał podsekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska i Główny Konserwator Przyrody, Piotr Otawski.
Prof. Henryk Okarma z Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie zaproponował, by informacji nt. wilków, a także rysi czy niedźwiedzi, dostarczały obwody łowieckie z całej Polski.
„Jeśli się mówi o zarządzaniu gatunkiem, musimy wiedzieć, ile tych zwierząt jest” – powiedział.
Dodał, że takie dane pozwoliłyby określić zasięg i liczebność gatunku.
Uczestnicy konferencji byli zgodni, że wilka należy chronić. Różnili się jednak w opiniach, jak to powinno wyglądać.
„Ochrona drapieżników niekoniecznie oznacza ich ścisłą ochronę” – mówił prof. Okarma.
Zauważył, że jeden etap ochrony wilka skończył się sukcesem, gdyż populacje przetrwały i obecnie są w ekspansji. W ostatnich latach w Polsce „przeszliśmy od jednej skrajności: zabijania wilka bez ograniczeń – do drugiej skrajności: ekstremalnej ochrony wilka” – ocenił.
Jego zdaniem wilk nie jest „gatunkiem specjalnej troski”, natomiast powoduje on konflikty i powinien zostać objęty systemem zarządzania. Źródłem konfliktu są straty, jakie w związku z obecnością wilka ponoszą koła łowieckie. Profesor uznał też, że myśliwi „są jedyną siłą w terenie, która jest w stanie coś z tymi wilkami zrobić”.
W modelu zarządzania zaproponowanym przez prof. Okarmę myśliwi mieliby „aktywnie gospodarować” populacją wilków żyjących na wschód od Wisły. W zachodniej części kraju obecnie działania takie nie są wskazane – do momentu, aż wilków wyraźnie przybędzie. Wtedy również na zachodzie można by było określić liczbę zwierząt, które należy zachować.
Przeciw takiemu podejściu opowiedziała się dr Sabina Pierużek-Nowak ze Stowarzyszenia dla Natury „Wilk”.
„Kiedy wykonuje się jakieś działanie w środowisku naturalnym – trzeba zrobić rachunek zysków i strat. Bezsensowne jest podchodzenie do zarządzania populacją jakiegoś gatunku dlatego, że jakaś grupa ma ochotę polować. Trzeba się zastanowić, czy z ekonomicznego rachunku wynika, że to polowanie będzie korzystne dla gospodarki, czy nie spowoduje strat ekonomicznych” – mówiła.
Jej zdaniem ważne jest nie tylko to, by zachować w Polsce „jakąś” liczbę wilków, ale by mieć populację, która będzie w stanie utrzymać w ryzach populacje dzikich zwierząt kopytnych. Zwłaszcza, że te są coraz liczniejsze, co powoduje straty rolnicze.
„Szkody od dzików idą w miliony złotych. Na odszkodowania dla rolników wydaje się 54 mln zł rocznie. W woj. podlaskim wyasygnowano sporo środków finansowych na to, żeby odstrzeliwać dziki. Za jednego dzika myśliwemu płaci się 400 zł! A wilki robią to samo codziennie bez żadnych opłat” – podkreśliła.
„Jest wiele innych gatunków, które są palącym problemem, od których odszkodowania są na bardzo wysokim poziomie. Nie słyszałem, byśmy dyskutowali na temat bobra, który występuje w całej Polsce. Nad takimi gatunkami należy się zastanowić, a wilka – póki co – zostawić w spokoju” – dodał prof. Rafał Kowalczyk z IBS PAN.
Dr Pierużek-Nowak zaznaczyła, że Polska ma bardzo dobre rozwiązania służące ochronie i zarządzaniu populacją wilka. Np. program zachowania siedlisk w ramach sieci Natura 2000 (siedliska wilka są chronione w ponad 70 obszarach z tej sieci), projekt korytarzy ekologicznych czy zapewnienie łączności ekologicznej (poprzez budowę przejść nad drogami i autostradami).
Są też metody ochrony gospodarstw przed atakami wilków, jak np. programy pomocy hodowcom realizowane przez Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska, w ramach których hodowcom przekazuje się pastuchy elektryczne i fladry – długie cienkie sznurki z naszytymi wstążkami. Taki zestaw dobrze zabezpiecza stada.
„Myśląc o zarządzaniu, powinniśmy zacząć od dyskusji na temat konstruowania instrumentów, które dadzą nam racjonalną możliwość gospodarowania zasobem zwierzyny, która nie jest jeszcze – albo nie chcemy, żeby była – zwierzyną łowną” – zaznaczył Piotr Otawski z resortu środowiska.
Jak podkreślił, w Polsce nie ma na razie narzędzi prawnych, pozwalających zarządzać populacjami gatunków innymi niż łowne. I choć ustawa o ochronie przyrody teoretycznie przewiduje odstrzały redukcyjne, to nie zawiera ona zasad ani metod, w jaki sposób odstrzały te miałyby być wykonywane – zauważył.
Wilki w Polsce polują głównie na jelenie, sarny i dziki. Przy mniejszym udziale innych gatunków zwierzęta te stanowią 97-98 proc. ich diety. Zdarzają się również przypadki napadania przez wilki na zwierzęta gospodarskie, stanowiące w ich diecie 2-3 proc. Wielkość szkód powodowanych przez wilki w skali kraju jest jednak nieduża. Wysokość odszkodowań, wypłacanych co roku hodowcom, wynosi ok. 500 tys. zł. Dla porównania, odszkodowania za straty wyrządzone przez bobry w 2014 r. zapłacono ponad 17 mln zł.
Źródło: PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl
zan/ gma/
