Ponownie gościliśmy w Instytucie delegatów chińskiego Ministerstwa Ziemi i Zasobów Naturalnych. Spotkanie dotyczyło gospodarki surowcami mineralnymi i stało się okazją do uzyskania informacji z pierwszej ręki, jak Chiny stały się trzecim krajem na świecie, w którym wydobycie gazu z łupków ruszyło na skalę przemysłową.
W dniu 5 maja 2014 r. wizytę w Instytucie złożyła 4-osobowa delegacja chińskiego Ministerstwa Ziemi i Zasobów (Ministry of Land and and Resources – MLR). Przewodniczył jej prof. Zhang Dawei, dyrektor Centrum Oceny Zasobów Surowców Mineralnych MRL, a w jej skład wchodzili prof. Li Yuxi i dr Li Jian z tegoż Centrum oraz Gary Sun, dyrektor finansowy SPT Energy Group Inc. z Pekinu.
Była to kolejna wizyta przedstawicieli chińskiego Ministerstwa Ziemi i Zasobów Naturalnych w naszym Instytucie w ciągu ostatnich dwóch lat (patrz Wizyta chińskiej delegacji rządowej w PIG-PIB). Zgodnie z życzeniem strony chińskiej jej celem było rozpoczęcie wymiany doświadczeń w zakresie gospodarki surowcami mineralnymi, przez co miała ona charakter intensywnej sesji roboczej.
Spotkanie poprowadził dyrektor PIG-PIB prof. Jerzy Nawrocki wraz z sekretarzem naukowym prof. Stanisławem Mikulskim. Towarzyszyli im prof. Sławomir Oszczepalski z Programu Surowce Mineralne, Agnieszka Malon i Marcin Tymiński z Zakładu Informacji o Złożach i Obszarach Górniczych oraz Wojciech Brochwicz-Lewiński, Zofia Galas i Olga Rataj z Działu Współpracy Zagranicznej.
Dyrektor Jerzy Nawrocki zapoznał Gości z historią Instytutu, akcentując największe odkrycia złóż surowców mineralnych i ich znaczenie dla gospodarki kraju oraz zadania nakreślone ustawowo i zlecane przez Ministerstwo Środowiska. Zgodnie z życzeniem strony chińskiej zwięźle przedstawił także udział PIG-PIB w poszukiwaniu i dokumentowaniu zasobów gazu z łupków.
Z kolei prof. Li Yuxi przedstawił kluczowe kierunki działalności chińskiego Ministerstwa Ziemi i Zasobów Naturalnych. Ministerstwo to zostało utworzone w 1998 r. w wyniku połączenia kilku krajowych instytucji administracyjnych i Ministerstwa Geologii. Odpowiada ono za sprawy administracyjne, ochronę i racjonalne wykorzystanie surowców naturalnych Chin, w tym gruntów, surowców mineralnych i zasobów morskich. Centrum Oceny Zasobów Surowców Mineralnych MLR zostało utworzone rok później, z przekształcenia Narodowego Komitetu Zasobów Surowców Mineralnych, a jego zadania obejmują ocenę zasobów złóż, przygotowywanie projektów rozporządzeń MLR odnośnie metodyki takich ocen, analizę gospodarki zasobami surowców mineralnych i udział w kształtowaniu polityki w tym zakresie oraz szkolenie personelu podobnych centrów, które działają w poszczególnych prowincjach. Obecnie Chiny przygotowują reformę, która ma unowocześnić system zarządzania zasobami surowców mineralnych w trakcie przechodzenia do gospodarki rynkowej, a stąd wzięło się zainteresowanie MLR polskimi doświadczeniami w tym zakresie.
Wystąpienia dotyczące roli i dorobku PIG-PIB w krajowej gospodarce złożami otworzył prof. Stanisław Mikulski obszerną prezentacją, przygotowaną wspólnie z Marią Waksmundzką, o działalności poszczególnych zakładów PIG-PIB w zakresie geologii gospodarczej oraz o stosowanej obecnie w Polsce klasyfikacji zasobów i zasadach określania parametrów złożowych podczas wyznaczania granic obszarów górniczych. Następnie prof. Sławomir Oszczepalski omówił praktyczne zastosowanie nowych kryteriów złożowych do wyznaczania zasięgów złóż na przykładzie złóż miedzi. Z kolei Marcin Tymiński i Agnieszka Malon zapoznali Gości z prowadzonym w PIG-PIB systemem rejestrowania, gromadzenia i przetwarzania informacji o zasobach i wydobyciu surowców mineralnych i jego ewolucji w ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat.
Głównym punktem programu stała się prezentacja dotycząca chyba najbardziej gorącego obecnie tematu, to jest chińskich sukcesów w zwiększaniu przemysłowej produkcji gazu z łupków. Należy tu zauważyć, że dyrektor Zhang Dawei i prof. Li Yuxi koordynują poszukiwania i udostępnianie złóż tego gazu od roku 2004 i stąd można ich uznać za współautorów sukcesu, jakim jest uruchomienie w Chinach, jako w trzecim kraju na świecie (po USA i Kanadzie), produkcji przemysłowej gazu z łupków i to na skalę rokującą osiągnięcie bądź nawet przekroczenie poziomu produkcji 6,5 mld m3/rok na koniec roku 2015. Tym samym coraz bardziej realny staje się cel wyznaczony przez centralne władze chińskie, czyli dojście do produkcji rzędu 80 mld m3/rok w 2030 r.
Główne etapy w rozpoznaniu i udostępnianiu chińskich zasobów gazu z łupków przedstawiają się następująco: etap I (2004-2008) – wstępne rozpoznanie zasobów, etap II (2009-2010) – pierwsze wiercenia poszukiwawcze wykonane przez Chińską Służbę Geologiczną i szacowanie zasobów w kluczowych regionach oraz etap III (od 2011) – wydawanie pierwszych koncesji i skupienie się czołowych chińskich graczy na wypracowaniu skutecznych i wydajnych metod drenażu gazu z obszarów złożowych uznanych za najkorzystniejsze spośród 41 basenów usytuowanych w 5 regionach Chin. Zatem zastosowano tzw. teksańskie podejście, które doprowadziło do rewolucji łupkowej.
Na tym ostatnim etapie duże znaczenie przypisuje się dalszym badaniom geologicznym basenów łupków gazonośnych, w czym ogromną rolę odgrywa Chińska Służba Geologiczna. W rezultacie dotychczasowych działań produkcja gazu z nowych wierceń zaczęła przekraczać wartości 100 000 czy nawet 300 000 m3/dobę, co wywołało dyskusję, czy chińskim firmom udało się udoskonalić lub też opracować nową technologię pozyskiwania gazu z łupków, czy jest to efekt eksploatacji wyjątkowo bogatych złóż.
Mówiąc o drogach do sukcesu nie można pominąć polityki wsparcia inwestycji w poszukiwanie i wydobywanie gazu z łupków, jaką prowadzi Narodowa Administracja Energią (NEA), w pewnym stopniu powielająca politykę Departamentu Energii USA z początku rewolucji łupkowej. W ramach tej polityki w październiku 2013 r. NEA wprowadziła kolejne udogodnienia dla operatorów (patrz China’s shale gas policy promises more financial support), obejmujące pięć głównych pozycji:
uznanie wydobycia gazu z łupków za jedną z nowo powstających, ale już strategicznych krajowych gałęzi przemysłu,
wprowadzenie nowych subsydiów rządowych dla producentów tego gazu,
zachęcanie władz prowincji do wspierania finansowego lokalnych producentów gazu,
ulgi podatkowe dla producentów,
zwolnienia importowanego sprzętu z opłat celnych.
Celem tej polityki jest wspieranie rozwoju i innowacyjności krajowych firm zaangażowanych w poszukiwania i wydobywanie gazu z łupków. Można tu dodać, że pozytywne wyniki w zwiększaniu wydobycia Chiny zawdzięczają w głównej mierze swoim krajowym firmom, przede wszystkim z grupy Sinopec (China Petrochemical Corp.) i China National Petroleum Corp. (CNPC).
W programie spotkania znalazł się też czas na zwiedzenie Muzeum Geologicznego, gdzie uwagę Gości najbardziej przyciągnęły ekspozycje dotyczące złóż odkrytych przez geologów PIG-PIB.
Spotkanie z delegacją MLR wpisuje się w generalny trend do zacieśniania relacji Instytutu ze Służbą Geologiczną Chin, jak również innymi instytucjami i nadzorującymi je ministerstwami odpowiedzialnymi za geologię. Jego przebieg potwierdził celowość bliższej i zarazem obustronnie korzystnej współpracy pomiędzy naszym Instytutem a Centrum Oceny Zasobów Surowców Mineralnych MRL. Dziękując za bardzo dobre przygotowanie spotkania przewodniczący delegacji prof. Zhang Dawei zaprosił dyrektora prof. Jerzego Nawrockiego wraz z zespołem do odwiedzenia Centrum i poprosił o rozpoczęcie prac nad przygotowaniem projektu porozumienia o współpracy i wymianie kadry, aby mogło ono zostać podpisane w trakcie rewizyty.
Tekst: Wojciech Brochwicz-Lewiński i Zofia Galas
Zdjęcia: Zofia Galas
Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
