Wraz z nadejście wiosny w runie leśnym pojawiają się pierwsze rośliny. Wśród nich jest czosnek niedźwiedzi. Czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), inaczej czosnek cygański lub cebula czarownic, to roślina, której właściwości ceniono już w starożytności.
Natomiast starogermańska opowieść głosi, że był on pierwszym posiłkiem niedźwiedzi po przebudzeniu się ze snu zimowego, stąd też nazwa rośliny.
Czosnek niedźwiedzi rośnie dziko w runie wilgotnych lasów liściastych, często w postaci rozległych łanów. Od jakiegoś czasu jest również uprawiany.
Roślina ta o charakterystycznym delikatnym czosnkowym posmaku, ceniona jest ze względu na właściwości zdrowotne oraz walory smakowe. I co najważniejsze jadalne są wszystkie jej części.
Czosnek niedźwiedzi ma właściwości naturalnego antybiotyku. Jego spożywanie wpływa oczyszczająco i wzmacniająco na osłabiony zimą organizm. Działa silnie bakteriobójczo, obniża ciśnienie krwi, wspomaga serce, miażdżycy, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Najsilniejsze działanie ma zebrany wcześnie, przed kwitnieniem.
Czosnek niedźwiedzi zawiera związki czynne tzw. fitoncydy. To właśnie one likwidują patogeny, nie wywołując przy tym skutków ubocznych.
Zioła o działaniu antybiotycznym są jedną z alternatyw leczenia przeciwbakteryjnego i przeciwwirusowego w przeziębieniach i grypie oraz infekcjach górnych dróg oddechowych. W odróżnieniu od antybiotyków syntetycznych na ekstrakty roślinne patogeny nie są w stanie się uodpornić. Naturalne antybiotyki nie obniżają odporności oraz nie powodują zatruć organizmu.
Należy wyjaśnić, że gatunek wymieniany jest w czerwonych księgach roślin zagrożonych w Europie Wschodniej: Estonii, Łotwy, Litwy, Białorusi, Ukrainy oraz w licznych obwodach i republikach zachodniej i południowej Rosji.
W Polsce od 2004 r. objęty jest częściową ochroną gatunkową. Uznawany jest za gatunek ustępujący. Umieszczony został na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006).
Czosnek niedźwiedzi w lesie na naturalnych stanowiskach jest częściowo chroniony. Na szczęście jego sadzonki można bez problemu kupić na straganach i centrach ogrodniczych. Dzięki temu czosnek niedźwiedzi można uprawiać w ogródku albo na działce i cieszyć się pierwszymi, naturalnymi nowalijkami!
Nadleśnictwo Hajnówka
Źródło: Lasy Państwowe
